Wouter en Leen: een klik als kok en mens

Wouter en Leen werken samen in de keuken van De Hoop in Dordrecht en vertellen over hun band. Een verhaal over openheid, whisky en de bijzondere sfeer in de keuken.

“Ben je hier nog nooit geweest?” Zodra ik de deur binnenstap, begint werkervaringsdeelnemer Wouter een kleine rondleiding door de keuken van De Hoop in Dordrecht. Wouter behaalde dit jaar zijn diploma tot Zelfstandig Werkend Kok en is overduidelijk gepassioneerd voor zijn vak. De weg ernaartoe was echter lang. Tientallen jaren zwierf hij van woonplaats naar woonplaats, van de ene baan in de horeca naar de andere. Zonder papieren en zonder zeker te zijn wat hij nu wilde. De zelfverzekerde man die nu gebarend voor me uitloopt, kende ook een andere kant.

Wouter vertelt: “De Hoop heeft me goed geholpen om te ontdekken wat ik wil. Ik heb hier veel tools gekregen.” Wouter gebaart naar een denkbeeldig koffertje op de grond. “Ik zeg altijd: ik heb m’n gereedschapskoffertje met tools bij me. Ik leer steeds beter welke tool ik moet pakken. Ik heb mezelf leren kennen: waarom word je boos, verdrietig, bang? Dat heb ik leren terugkoppelen naar situaties van vroeger. Je leert waarom je de dingen deed op een bepaalde manier. Én dat je ze anders moet doen. Want dát het anders moest, was wel duidelijk.” Voor Wouter is dat de belangrijkste les. “Ik voelde wel veel, maar wist heel vaak niet wát ik voelde. En dan ging ik mezelf verdoven. Met drank. Nu heb ik mijn gevoel leren vertrouwen.”

Leen: “Je bent een binnenvetter.” Wouter knikt. “Ja, ik stapelde alles op. Ik praatte niet. Ik bleef maar lachen en doorgaan. Niemand had door dat er iets aan de hand was. Dus dat knalde er natuurlijk in één keer uit op het laatst. Dat is iets wat ik leerde. Als je ergens mee zit: gooi het eruit, bel iemand op, praat erover… Alles opkroppen? Dat werkt niet.”

Leen peilt voorzichtig: “Op school ging het een keer bijna mis, ik weet niet of je dat wilt vertellen, de terugval?” Wouter: “Ja, ik heb op school een terugval gehad. We hadden een wijnproeverij, dat is niet handig natuurlijk. Op zich ging dat goed, maar het laatste slokje slikte ik door.”

“Toen was het hek weer van de dam. Dan komt het monster ineens weer om de hoek kijken. Later stond ik in het magazijn met een fles whisky…” Wouter laat een veelbetekenende stilte vallen. Leen: “Toen ben ik wel geschrokken. Ik besefte: straks word je van de opleiding gestuurd, dat kan natuurlijk zomaar. Maar je was heel transparant geweest, ook naar je opleiding toe.” Wouter: “Toen ik daar mijn eerste gesprek had, vertelde ik meteen dat ik bij De Hoop zat en wat het probleem was. Dat vonden ze heel goed van mij.” Leen: “Dat heeft je ook wel gered. Je wist wat je doel was en het zou heel vervelend zijn als je daar de mist in ging. Ondanks dat je een binnenvetter bent, is dit iets waar je open over was.” Wouter: “En dan ontdek je dat het heel goed is om gewoon te praten. Dan is het eruit en kan je samen zoeken naar een oplossing.”

Leen is enthousiast over de tijd met Wouter. “Hij leverde een wezenlijke bijdrage aan de kwaliteit van de producten hier. Daar steunde ik op en dat doe ik nog. Het is leuk als een ander zegt: ‘zullen we dit eens maken?’ ‘Bestel maar’, zei ik dan, ‘en ga het maar maken’. Daar gaf ik Wouter ook de vrijheid in. We hebben veel nieuwe dingen gelanceerd in de keuken en dat slaat aan. Daarmee maakten we echt een sprong samen. Eigenlijk een soort samenwerking op collegiaal niveau.”

Dat de mannen een klik hebben als koks is duidelijk. Hoe is dan de begeleiding? Leen: “Ik moet niet teveel kletsen. Dat heb ik geleerd en dat moet ik nog steeds leren, dat blijft een leermoment.” Een andere werkervaringsdeelnemer, gezellig aangeschoven bij het gesprek, grinnikt. Leen: “Signaleren en luisteren, daar gaat het om. Gewoon eens even kijken: wat gebeurt er allemaal? En dan bijsturen. De één heeft dat meer nodig dan de ander. Het kernwoord is luisteren. Aandacht en tijd aan iemand geven. Dát is begeleiden. Even opmerken: ‘Je staat nu wel soep te koken, maar hoe gaat het nu echt met je?’ Of: ‘Je ziet er niet zo vrolijk uit vandaag…’ De jongeman die bij het gesprek is aangeschoven, grapt: “dat kan ik tegen jou ook weleens zeggen!” Leen glimlacht: “we hebben allemaal weleens wat in ’t leven, he.”

Leen heeft veel aandacht voor de sfeer. “Je bent een team met elkaar. Je staat in een grote keuken, maar wel op een klein eilandje. Als je chagrijnig bent, moet je dat zeggen. Je hoeft niet alles te vertellen, maar ik wil niet dat het invloed heeft op de dagelijkse keukensfeer. Ik zeg altijd: ‘we maken een broodje gezelligheid, er zit liefde in de soep…’ Een beetje flauwekul natuurlijk. Maar zo houden we het gemoedelijk. Daar kom je verder mee. We willen het sámen doen en daar zoek je de tijd voor. Dat is het mooie in deze keuken.” De jongeman stemt ermee in. “Hier wordt aandacht besteed aan iedereen, iedereen is gelijk.” Leen wijst spontaan naar hem. “Hij gaat ook de opleiding doen!” Wouter glimlacht: “Over twee jaar kun je een interview met hem doen…”

Leen: “In het algemeen zijn er natuurlijk weleens dingen lastig in de begeleiding. Dat vraagt veel geduld en aandacht.” Leen grinnikt. “En ik ben zelf ook niet zo geduldig. Praten lucht vaak op, dat ervaar ik zelf ook. Dat blijft voor mij ook een leerpunt. Je hebt allemaal weleens stressmomenten en als je dat opstapelt, gaat het uiteindelijk exploderen. Dat gaat meestal niet goed.” Leen lacht. “Dus ik heb ook weleens een gesprekje nodig, hoor. Maar over het algemeen gaat de begeleiding goed. Ik zeg altijd: ‘als jullie je best doen, doe ik het ook. Maak je er een potje van? Dan hoor je het ook’. Het mooiste is als mensen een doel voor ogen hebben. Daar kan je dan in meelopen. Misschien wil je geen kok worden, maar wel assistent of schoonmaker. Samen proberen we dat dan te bereiken.”

Nóg belangrijker vindt Leen het Bijbelse ‘doel’. “Je hebt allemaal van die momenten in je leven dat je denkt: het kan me gestolen worden. Juist vanuit mijn geloof heb ik steun. Over die hoop probeer ik te vertellen. Je kunt natuurlijk de sterren van de hemel koken en dat is fantastisch…” Leen knipoogt naar Wouter. “Maar uiteindelijk is het nog het meest belangrijk dat je Christus leert kennen. Dat is wat ik tussen de regels door probeer mee te geven. Uiteindelijk is het aan hen wat ze ermee doen.” Grijnzend: “Ze noemen me weleens de dominee hier.” De mannen lachen. Leen sluit af: “Soms deel ik ook vanuit mijn eigen leven. Dan geef je jezelf bloot. Maar uiteindelijk kan je met die openheid naar elkaar toegroeien én een vertrouwensband krijgen.”